SUÇ VE ŞİDDET

Dünya Sağlık Örgütü’nün
“Şiddet” Tanımı:

Şiddet; bir bireyin yaralanma ve ölümüne neden olan ya da gelişmesini engelleyen fiziksel, psikososyal ve cinsel olarak uygulanan kasıtlı davranışlardır.

Fiziksel, psikososyal ve cinsel şiddet uygulaması bir grup ya da topluma yönelik olabilmektedir.  

Öfke patlamaları

Vurmak,tekmelemek,itmek

Yaralamak,yaralamaya çalışmak,kavga etmek

Başkaları ile ilgili tehditler savurmak

Yangın çıkarmaya teşebbüs etmek

Hayvanlara yönelik acımasız davranışlar

Eşyalara bilerek zarar vermek

Şiddet Davranışı İçin Risk Faktörleri-1

Evde veya okulda sosyal olarak aşırı içine kapanık olma

Yoğun bir izolasyon içinde olmak

Şiddete maruz kalmak

Başkaları tarafında çabucak kızdırılabilir olmak

Aşırı alınganlık

Kendine rahat verilmediği duygusunu sık yaşamak

Okul başarısının düşük olması

Şiddet Davranışı İçin Risk Faktörleri-2

Öfke kontrolünün yetersiz olması ve sık öfke patlamaları yaşamak

Geçmişinde şiddet içeren davranışların bulunması

Bireysel farklılıklara toleransın olmaması

Madde kullanmak

Fevri olmak

Çok çabuk hayal kırıklığına uğramak ve bunu tolere edememek

FİZİKSEL ŞİDDET

Tokat atarak, çimdikleyerek, elle, kemerle, sopayla dövmenin sonunda bedenin cezaya uğraması anlamına gelir.

Bilerek verilen bir ceza olduğu gibi, bir yetişkin ya da yaşça büyük olan bir çocuk tarafından düşünmeden aniden verilen bir tepki olabilir.

 DUYGUSAL ŞİDDET

Reddetmek,

Aşağılamak,

Yoksun bırakma,

Yıldırma,

Umursamama,

Davranış bozuklukları sergilemesine göz yumma.

SÖZEL ŞİDDET

Laf atma

Aşağılama

Söylenti yayma

Saldırgan ifadeler kullanma

Tehdit etme

Ad takma

Eşya ve giysilerle alay etme

CİNSEL ŞİDDET

Çocuğun, bir erişkininin cinsel gereksinim ya da isteklerinin doyumu için cinsel nesne olarak kullanılması ya da kullanılmasına göz yumulmasıdır

EKONOMİK ŞİDDET

Evsizlik

İşsizlik

Ekonomik yönden mahrum bırakma

ZORBALIK (SİNDİRME)
VE
 AKRAN İSTİSMARI

Zorbalık bir ya da daha fazla güçlü öğrencinin zayıf olan öğrenciye zarar verme, rahatsız etme ya da küçük düşürmek için defalarca eziyet etmesi ya da eziyet etme çabası olarak da tanımlanmaktadır (Page & Page 2003, s.269).

Zorbalık fiziksel saldırganlıkla sınırlı değildir. Başkalarının duygularını incitme,  başkalarını  sözcüklerle, hareketlerle ya da sosyal olarak dışlama yoluyla güven ve özsaygılarını sarsmak da zorbalığa dahil edilebilir (Hazler, 1996; Roffey, 2000). 

Doğrudan ve fiziksel olarak nitelenen zorbalık vurma, çelme takma, eşyalara zarar verme gibi davranışları; doğrudan ve sözel olan zorbalık ise, isim takma ve alay etme gibi davranışları içerir. Zorbalığın dolaylı biçimi başkalarının arkasından çirkin hikayeler ya da dedikodular çıkarma veya kişiyi gruptan dışlama şeklindeki davranışlardır (Smith & Sharp, 1994).

Zorba öğrenciler söz ve eylemleri aracılığıyla diğer öğrencileri korkutmakta, sahip olmaları gereken özgür öğrenme haklarını ellerinden almakta, dolayısıyla çocukların kendilerini okulda güvensiz hissetmelerine ve sıkça devamsızlık yapmalarına sebep olmaktadır (Furniss, 2000).

Zorba kişiler tarafından sürekli şiddete maruz kalan çocuklarda:

Fiziksel ve psikolojik sıkıntılar, konsantre olmada güçlükler ve okul korkusu gibi kısa dönemli problemler (Bernstein and Watson 1997),

Karşıt cinsle başarılı kişilerarası ilişkiler başlatma ve sürdürmede yetersizlik (Gilmartin, 1987),

Özkıyım düşüncesi (Kaltiala-heino ve ark. 1999),

Yüksek düzeyde depresyon (Olweus, 1993; Kaltiala-Heino ve Ark. 1999; Salmon ve Ark., 1998)

Benlik kavramlarının daha olumsuz olması (Olweus, 1993; Boulton ve Underwood, 1992)

Psikolojik ve psikosomatik belirtiler, altını ıslatma, uyku problemleri, baş ve karın ağrıları gibi problemler görülmektedir (Williams ve Ark. 1996).

Şiddete uğrayan kişiler, kısa ve uzun süreli uyumsuzluk tehlikesi ile karşılaşmalarıyla birlikte şiddet uygulayan kişiler de gelecekteki sayısız problemlere karşı savunmasız kalmaktadır. Zorba kişiler son çocukluk döneminde fonksiyonel olmak için sağlıksız anlamda başkaları üzerinde güç kullanmayı öğrenmektedir (Crothers & Levinson, 2004).

Hem zorbalık yapan hem de zorbalığa maruz kalan öğrencilerin bu durumdan dolayı gelecekte bir takım problemler yaşamaları  muhtemeldir. Bu sebeple okullarda zorbalığın incelenmesi, mevcut durumun tanımlanması önleme çalışmalarının yapılabilmesi için önem taşımaktadır.

Araştırmalar

Pişkin’e (2002) göre, okulda zorbalık davranışı, ekonomik gelire göre değişmemektedir. Başka bir anlatımla, zengin öğrenci de, yoksul öğrenci de arkadaşlarına zorbalık yapabilmektedir.

En zorba davranışlar, teneffüste ve sınıfta uygulanmaktadır. Aynı araştırma, öğrencilerin %44’ünün sözel, %30’unun fiziksel, %9’unun cinsel ve %1’inin de duygusal zorbalığa maruz kaldığını göstermiştir.

Araştırmalar

Kepenekçi ve Çınkır (2003),

 bedensel zorbalık kategorisi içinde itme davranışının;

sözel zorbalık kategorisi içinde ad takma ve alay etme davranışlarının;

 duygusal zorbalık kategorisi içinde eşyalara zarar verme davranışının ve

cinsel zorbalık kategorisi içinde de cinsellik içeren sözler söyleme davranışının okullarda çok sık uygulandığı sonucuna varmışlardır.

Araştırmalar

Kapcı (2004), ilköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin %40 oranında bedensel, sözel, duygusal ve cinsel zorbalığa maruz kaldıkları ve zorbalığın demografik değişkenlerden çok psikolojik değişkenlerle bağlantılı olduğu sonucuna varmıştır.

   Zorbalık yapanlar

   Genellikle hedeflerini

  fiziksel özellikleri,

Psikolojik özellikleri,  nedeniyle seçerler.

Zorbalık yapanların  bir kısmı saldırgandır, kaba kuvvet kullanırlar.

Bir kısmı ise verdikleri eziyette daha baskıcı olabilirler.

Her iki durumda da sindiren ( zorbalık yapanlara) duyulan korku ve kaygılar,

bazı çocukların okula gitmekten kaçınmalarına  ya da kendilerinin de şiddete başvurmalarına neden olur.

Okullarda

Lakap takma,

İftira atma,

Para ya da eşyalarına el koyma

Tehdit etme ya da bir şeyleri zorlama,

Fiziksel olarak itme ve saldırma davranışları,

Dışlama veya tanımama

Cinsel istismar vb..

“Taşlar, sopalar bedenimi yaralar,

Pek çok başka şey gibi,

Kızgın bir yürekten gelen

Sözler de hırpalar.

Fakat, sessizlik

İşte bu, kalbimi onulmaz kırar.”

McGinley,”silahların seçimi”(1954)

Zorbalık ve Akran İstismarının Nedenleri

Bireysel nedenler;

Akranlarına ve yetişkinlere karşı saldırgan tutum sergilerler.

Kaygı düzeyleri düşük,özgüvenleri de normal düzeydedir.

Öğrencinin mizacı etkilidir.

Dürtüsel,öfkeli özelliklere sahiptirler.

Duygusal izolasyon içindedirler.

Zorbalık ve Akran İstismarının Nedenleri

Ailesel nedenler;

Çocuğa karşı yetersiz ilgi ve sevgi gösterilmesi

Saldırgan davranışların model alınması

Ailenin çocuğu yeterli düzeyde izleyip denetleyememesi

Kardeşler arasında istismar davranışının gözlenmesi

Zorbalık ve Akran İstismarının Nedenleri

Okula ait nedenler;

Okulun sosyal yapısı

Öğrenci davranışlarının denetlenmesine yönelik çalışmaların etkinliği

İdareci ve öğretmenlerin öğrenci tutumlarını izleme ve müdahale etme becerileri

Zorbalık Ve Akran İstismarına Uğrayan Kişide(mağdur) görülebilecek Sorunlar

Uyku sorunları

Psikosomatik yakınmalar

Okul fobisi

Depresyon

İntihar düşünceleri ve girişimi

Akademik başarısızlık

Ders içi uyumsuzluk

Zorbalık Ve Akran İstismarına Uğrayan Öğrencilerin Ortak Özellikleri

a güvensiz, kaygılı,

a atılgan olmayan,

a düşük benlik saygısına sahip

a sık sık arkadaşları tarafından reddedilen,

a kendi haklarını aramayan,

a sosyal olarak yetersiz davranışlar sergileyen

a nadiren girişimci davranışlarda bulunan,

a akranları tarafından sürekli yardım arayan kişiler olarak görülen,

a beceriksiz olarak algılanan,

a itaatkar,

a içine kapanık

a yalnızlık duygusu yaşayan

a depresif

Zorbalık Ve Akran İstismarı Davranışı Gösteren Öğrencilerin Ortak Özellikleri

Ailelerinde saldırganlık ve çatışma yoğundur.

Suça eğilimlidirler.

Empati kurma yetenekleri yoktur.

Sosyal becerilerde ve iletişim kurmada sıkıntılıdırlar.

Ailede model alınan istismar davranışları vardır.

Saldırgan ve dürtüsel mizaca sahiptirler.

ÖĞRENCİLER NELER YAPABİLİR?

Maruz kaldıkları ya da gördükleri şiddet olaylarını öğretmenlere,danışmana bildirebilirler,

Anlaşmazlıklarını diyalog yoluyla çözümleyebilirler

Anlaşmazlılarında arabuluculuk yapacak öğrenci ya da öğretmen seçebilirler,

Okula kesici ateşli vb. alet getirmemeyi kabul edebilirler,

Yaşça kendilerinden küçük öğrencilere

olumlu örnek olmayı kabul edebilirler,

ANNE BABALAR

Olumlu birer model olabilirler,

Evdeki anlaşmazlıkları öfke ve şiddete başvurmadan çözümleyebilirler,

Evde özellikle şiddet konusunda kabul edilebilir  ya da edilemez davranışlar konusunda net sınırlar koyabilirler,

Çocuğun diğer öğrencilerle ilişkilerinden haberdar olup ne yaptıklarını, nerede olduklarını, arkadaşlarını takip edebilirler,

Güvenli okul ortamının oluşturulmasında ve sürdürülmesinde okul kurallarına ve uygulamalarına destek olabilirler.